In Nederland kent het voortgezet onderwijs verschillende niveaus die aansluiten bij de diversiteit aan capaciteiten en interesses van studenten. Elk niveau heeft zijn eigen kenmerken en doelstellingen, waarbij het streven is om elk kind een passend leertraject te bieden.
Praktijkonderwijs is gericht op leerlingen die moeite hebben met de reguliere leerstof en daarom extra begeleiding en praktische vaardigheden nodig hebben om succesvol te zijn in de maatschappij. Leerlingen met een IQ onder de 80 komen in aanmerking voor dit type onderwijs. Het wordt in de volksmond gezien als het laagste niveau van het voorgezet onderwijs. Het programma richt zich voornamelijk op praktijkgerichte vakken, met als doel de studenten voor te bereiden op directe instroom in de arbeidsmarkt.
In de praktijklessen leren studenten diverse vaardigheden zoals het werken met gereedschappen, koken, en het onderhouden van groenvoorzieningen. Naast praktijkvakken wordt er ook aandacht besteed aan basisvaardigheden zoals lezen, schrijven en rekenen, maar in een tempo en met een aanpak die aansluit bij de mogelijkheden van de leerlingen.
Het VMBO is het meest voorkomende niveau binnen het voortgezet onderwijs, met ongeveer 60% van alle leerlingen die deze route volgen. Het VMBO kent vier verschillende leerwegen, variërend van sterk praktijkgericht tot meer theoretisch georiënteerd:
Binnen het VMBO kunnen leerlingen kiezen uit vier sectoren: economie, techniek, landbouw en zorg & welzijn. Deze sectorspecifieke aanpak helpt studenten om zich te ontwikkelen in een veld dat hen interesseert en waar zij toekomstperspectief in zien.
Het HAVO is een vijfjarig programma dat leerlingen klaarstoomt voor een vervolgopleiding in het hoger beroepsonderwijs (HBO). Dit onderwijstype heeft een bredere en meer theoretische benadering dan het VMBO en kent een verdeling tussen een algemeen curriculum in de onderbouw en specialisatie in de bovenbouw.
In de onderbouw volgen leerlingen een breed scala aan vakken om een stevige algemene ontwikkeling te krijgen. In de bovenbouw kiezen ze een profiel, zoals natuur & techniek, natuur & gezondheid, economie & maatschappij, of cultuur & maatschappij, waardoor ze zich kunnen verdiepen in vakken die aansluiten bij hun toekomstige studie of carrière.
Volgens recent onderzoek van de Onderwijsraad, is het aantal HAVO-leerlingen gestegen door de verhoogde eisen van de arbeidsmarkt en de veranderde eisen binnen het hoger onderwijs.
Het VWO is een zesjarig programma dat specifiek gericht is op het voorbereiden van studenten op een wetenschappelijke opleiding aan een universiteit. Dit niveau wordt onderverdeeld in twee vormen:
Om toegelaten te worden tot het VWO is doorgaans een hoge CITO-score vereist. De eerste jaren van het VWO bestaan uit een breed algemeen vormend curriculum, waarna leerlingen in de bovenbouw een profiel kiezen, zoals het natuur & techniek of cultuur & maatschappij profiel, om zich verder te specialiseren in vakken die aansluiten op hun interesses en hun toekomstige studieplannen.
Volgens cijfers van het CBS volgen steeds meer studenten het VWO, deels als gevolg van toegenomen focus op universitaire opleidingen en de behoefte aan hoogopgeleid personeel in diverse sectoren.
Voor uitgebreide informatie over voortgezet onderwijs in Nederland kun je deze bronnen gebruiken: